تاریخچه ای دیگر از مدرسه امامیه

مدرسه امامیه (بابا قاسم) مربوط به سده 8 ه‍.ق است که در اصفهان، خیابان هاتف، کوچه بابا قاسم واقع شده. این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 114 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

تنها کتیبه تاریخ دار بنا در ایوان شمالی آن قرار دارد. این کتیبه تاریخی از قرن هشتم را داراست ولی به صورت نادرستی تعمیر شده در نتیجه رقم دهگان آن خوانده نمی شود. در کتاب آثار ایران، آمده که رقم دهگان این کتیبه جز یک، دو یا سه نمی تواند رقم دیگری باشد و مولف تاریخچه ابنیه تاریخی اصفهان، در این باره می نویسد که تاریخ 725 بر روی کتیبه نوشته شده بوده است.

بانی مدرسه سلطان ابی الحسن طالوت دامغانی بوده که برای تدریس استاد خود، بابا قاسم اصفهانی، این مدرسه را احداث کرده است. نام شیخ محمد بن عمر، استاد کاشی کار بنا در کتیبه های موجود دیده می شود. در عصر صفوی این مدرسه مرجع طلاب شیعه شد و به نام امامیه معروف گشت. نمای خارجی صحن و ایوان های بزرگ با کاشی های مخصوص تزئین شده که نظیر آن تنها در محراب صفه عمر در مسجد جمعه اصفهان دیده می شود. کتیبه ای در مقبره بابا قاسم حاکی از آن است که ابوالحسن طالوت دامغانی در سال 741 چندین بنا شامل مقبره بابا قاسم و بناهای دیگری را به پایان رسانیده است.

آندره گدار مدرسه امامی را متعلق به این مجموعه می داند و معتقد است مجموعه فوق تنها مقبره و مدرسه نبوده و دست کم یک ساختمان دیگر را نیز شامل می شده است. وی به یک قطعه کاشی با تاریخ 755 متعق به بنای ازبین رفته اشاره می کند که در ایوان جنوبی مدرسه نصب شده بود. در گنبدخانه مدرسه یک محراب کاشی کاری نفیس وجود داشته که امروزه در موزه متروپولیتن نگهداری می شود. خانم مرین کرین تاریخ محراب را با توجه به دیگر کاشی های پیدا شده در بنا سال 755 تعیین کرده است ولی آندره گدار تزئینات محراب را شبیه کاشی کاری مقبره باباقاسم و نقوش گل و بته آن را متعلق به نیمه دوم این قرن می داند. پرفسور پوپ نیز در این باره می نویسد که تزئینات محراب آنچنان به تزئینات مقبره بابا قاسم شبیه است که به نظر می رسد هر دو کار یک هنرمند بوده اند.

در سال 1335 شمسی، کاشی های سردر مدرسه از بین رفته بود، ایوان شمالی شکاف بزرگی برداشته و بیشتر کاشی های آن تخریب شده بود. وی می افزاید در آن زمان حجرات فوقانی مدرسه خراب شده و برخی از آنها به تصرف همسایگان در آمده بود. بعد از این زمان دالان ورودی مدرسه بازسازی شد و مرمت هایی توسط اداره حفاظت آثار باستانی در بنا انجام گشت. امروزه نیز ایوان بزرگ شمالی دارای شکست و نشست می باشد و کاشی کاری های بنا در حال ریزش است.

مرمت این بنا توسط استاد حوزه علمیه اصفهان حضرت آیت الله سید حسن امامی در سال 1372 شمسی انجام گردید که این بنا در صورت عدم رسیدگی ایشان تبدیل به مخروبه می گشت.